Petra van Hoeken en Steven van Rijswijk

RISK IS COOL

Dat een complexe wereld vol ingewikkelde processen vraagt om transparantie, doelbewuste bedrijfsprocessen en heldere, goed herleidbare besluitvorming, zal niemand ontkennen. En evenmin dat hier een belangrijke rol ligt voor gedegen risk management. Toch is de perceptie maar al te vaak dat CRO’s vooral veel tegenhouden. Petra van Hoeken en Steven van Rijswijk gingen graag in op de uitnodiging van Partners at Work om hun functie eens helder te belichten. “Wij zijn er niet om ‘nee’ te zeggen, maar om geïnformeerd ‘ja’ te zeggen.”

Dubbelinterviews maken wel vaker onderdeel uit van People at Work. Maar wat juist de ontmoeting tussen Petra van Hoeken en Steven van Rijswijk zo uniek maakt, is dat twee vakgenoten bij concurrerende banken aan dezelfde tafel verschijnen om op een open wijze hun visie op hun functie te delen. Voor hen betekent het gesprek in het centrale kantoor van Rabobank in Utrecht bovendien de eerste persoonlijke ontmoeting. Aangenaam en nuttig, vinden ze. “Als CRO is het boeiend om af en toe een evenknie te ontmoeten”, zegt Van Rijswijk. “Wij verdienen wij het overgrote deel van onze totaalomzet in het buitenland. Iedere keer dat ik daar ben zoek ik een vakgenoot op. Zo drink ik in Italië graag koffie met bijvoorbeeld de CRO van Intesa Sanpaolo.”

Naast hun huidige functie hebben de geïnterviewden bovendien gemeen dat ze eerder actief betrokken waren bij het sluiten van deals voor hun organisatie. Geldt voor Van Hoeken dat risk management zich door haar hele carrière heen weeft, voor Steven van Rijswijk kwam de uitnodiging om zich exclusief met risk management bezig te houden pas dit jaar.

Jij hebt zelf altijd met klanten te maken gehad, hoe is het om nu deze heel andere rol te vervullen?

Van Rijswijk: “Risicomanagement is voor mij niet zo nieuw als mijn huidige functie. Ook in bijvoorbeeld mijn functies als Head Capital Structuring and Advisory en als Global Head Clients Coverage had ik constant te maken met het afwegen van risico en rendement op financieel gebied en met niet-financiële risico’s, zoals compliance. Ik vind dat iedereen die in deze business werkt risk management moet begrijpen. Het voordeel van mijn vorige rollen is dat ik daardoor een breder blikveld heb. Wat het makkelijker maakt om een bepaald risicobewustzijn te creëren, omdat het eenvoudiger is om contact te hebben met mensen die je uit je eerdere omgeving kent en die dezelfde taal spreken. Daarnaast weet ik goed wat er op deal- en portefeuilleniveau speelt, mede omdat ik sommige deals zelf heb gedaan. Bovendien boeien de innovatieve ontwikkelingen mij zeer.”

Petra, jij hebt al veel ervaring in risk management bij andere organisaties waaronder ABN Amro, RBS en NIBC. Hoe bevalt jouw huidige rol bij Rabobank?

Van Hoeken: “Er is veel veranderd bij de Rabobank, ook op organisatorisch niveau. Zo is met mijn komst in 2016 de CFRO-rol op boardniveau gesplitst, waardoor risk nu apart bij mij zit. Dat getuigt wat mij betreft van een gezonde visie op risico. Van het besef dat risk een wezenlijk onderdeel is van zakendoen, van voor naar achter binnen risk management, maar óók daarbuiten. Dat ik eindverantwoordelijk ben betekent dus niet dat iedereen maar van alles kan doen. Voor iedereen geldt: bij alles wat je doet en bij elk besluit dat je neemt, neem je de risicocomponent mee.”

Kun je zeggen dat we tegenwoordig op een nieuwe manier naar risk kijken?

Van Rijswijk: “Risk is inmiddels een integraal onderdeel van de strategische bedrijfsvoering. We managen risico’s om betere business te kunnen doen. Het is daarbij niet een doel op zich dat je je risicokosten minimaliseert, maar wél dat je op een verantwoorde wijze business kunt doen en de risicokosten beheerst binnen de strategie die je voert. Want zakendoen brengt per definitie risico met zich mee, daar kun je überhaupt niet voor weglopen.”

Kun je daarnaast zeggen dat ook risk management is veranderd en jullie dus in feite tot een nieuwe generatie CRO’s behoren?

Van Hoeken: “Dat denk ik niet zozeer. Op procesniveau is er wel ontzettend veel veranderd, alles is nu veel meer data gedreven. We kunnen tegenwoordig met de meest geavanceerde en fantastische modellen werken. Dat heeft ook zijn weerslag op de mogelijkheden om vooruit te kijken. Credit risk lag bijvoorbeeld erg in de sfeer van het kijken naar de cijfers van vorig jaar. Terwijl je door alle beschikbare data volop vooruit kunt kijken, trends kunt identificeren en modellen kunt verbeteren door daarin bijvoorbeeld data over klantgedrag mee te nemen. Dat vind ik enorm stimulerend aan CRO ‘nieuwe stijl’. Maar die stijlvernieuwing zit hem dus in nieuwe digitale en technologische mogelijkheden die ons werk faciliteren.”

Van Rijswijk: “De ‘human judgement’ factor zal niet zomaar verdwijnen, maar wordt in toenemende mate anders ingezet door gebruik te maken van betere financiële modellen, geholpen door bijvoorbeeld Machine Learning. Een voorbeeld is de beoordeling van bestaande kredieten bij sommige van onze klantportefeuilles. Middels de modellen analyseren we continu vele factoren. Indien er een aantal factoren buiten de geaccepteerde waardes komt, acteren we daarop. Zo maak je risico management real time.”

Heeft alle regelgeving waarmee banken worden geconfronteerd nog toegevoegde waarde of schiet die haar doel inmiddels voorbij?

Van Hoeken: “De financiële sector heeft deze regelgeving voor een groot deel aan zichzelf te wijten. Wie zal in redelijkheid durven beweren dat strengere kapitaalvereisten en andere sanctiewetgeving doorgeschoten wetgeving zijn? En zelfs als regels hier en daar knellen, dan is vooral de vraag hoe je ermee omgaat. Door binnen de bestaande wetgevingscontouren je werk te doen, heb je bovendien recht van spreken. Wanneer wij een regel evident onredelijk en onwerkbaar vinden, dan is altijd nog de dialoog met de toezichthouder mogelijk. Scherpere regelgeving en kritischer toezicht zijn dus niet het probleem, wat we eerder moeten leren is dat de bank niet een noodzakelijk kwaad maar een bijzonder nut is.”

Van Rijswijk: “Goed toezicht is goed voor iedereen. Ik vind de feedback die we van de regelgevers krijgen op een aantal punten nuttig, dat houdt ons scherp op onze prioriteiten.”

Jullie hebben beiden een forse verantwoordelijkheid in een heel grote organisatie. Hoe zouden jullie in dat mêlee aan bancaire besluiten en processen nou concreet je eigen taak omschrijven?

Van Rijswijk: “Die is om de risicobereidheid binnen een bepaalde strategiesetting te zetten, te managen en continu te blijven ontwikkelen. De veranderingen op diverse vlakken gaan snel, zowel met betrekking tot klantenwensen als op technologisch gebied. Neem bijvoorbeeld IT & Cybersecurity. Het voorkomen, opsporen en repareren van E-Fraud is inmiddels een belangrijk aandachtsgebied geworden. Daarbij is het onderhouden van awareness op risicogebied belangrijk. Het onderkennen van en acteren op risico’s geldt voor iedereen, niet alleen voor Risk managers.”

Van Hoeken: “Alleen al de vele mondiale veranderingen vragen constante alertheid en onderhoud. Overigens zijn er nog twee dingen belangrijk. Ten eerste: als CRO helpen we de business ‘to do it right’. Wij vertalen wet- en regelgeving in beleid en maken zo uiteindelijk concreet hoe we dingen willen en doen. Daarnaast zijn we countervailing power van de controls. We zijn niet alleen richtingaanwijzer en samenwerker met de eerste lijn, we controleren waar nodig vooraf en achteraf de uitvoering van processen en van beleid. We zijn dus niet, zoals vaak gedacht wordt, de emmer achter de boot maar veel meer de wind in de zeilen.”

Dus in wezen is de CRO vooral een ‘enabler’?

Van Rijswijk: “Vaak wel, zolang het past binnen de grenzen van de risicobereidheid. Het gaat niet alleen om ‘hoe niet’, maar ook om ‘hoe wel’. Door de digitale innovatie, de grote hoeveelheden data en verfijnde modellen waarmee we werken, inclusief advanced analytics, kan dat ‘enablen’ meer schaal krijgen. We werken daarbij samen met fintechs. Door deze ontwikkelingen kunnen we makkelijker dwars door diverse geografie heen zakendoen en een bepaald klanttype internationaal bedienen. We zijn onlangs begonnen met het online aanbieden van financieringen voor het midden- en kleinbedrijf in Frankrijk en Italië, waarbij lening-aanvragen binnen tien minuten worden beoordeeld. Dit gebeurt met behulp van geavanceerde algoritmes en de propositie is ontwikkeld met behulp van Kabbage, een fintech.”

Van Hoeken: “Wereldwijd zijn wij een leidende bank in food en agri en kunnen we veel meer doen dan farmers krediet verlenen. We brengen hen, geholpen door technologie, via online platforms zoals Globalfarmers.com, met elkaar in verbinding zodat zij meer business kunnen doen. We geven hen, geholpen door data, analytics en eigen research, relevante economische informatie. En wij leren weer van hun feedback. Zo kunnen we zoveel meer mogelijk maken, dat is geweldig.”

Mooi om jullie met zoveel passie over risk te horen praten. Zouden jullie jonge talenten willen aanmoedigen om in risk management te gaan werken?

Van Rijswijk: “Ik zou zelfs een oproep willen doen, want we kunnen mensen die goed zijn in analytics, econometrie, wis- en natuurkunde, heel goed gebruiken. Risk is cool en bij een bank werken in risk management is, zeker in deze tijd, enorm uitdagend.”

Van Hoeken: “Het is een boeiend vak, zeker omdat risk een integraal onderdeel is van zakendoen. Tegelijk is het vaak een slecht begrepen vak en daarom zeg ik ook weleens ‘ik ben er niet om ‘nee’ te zeggen maar om geïnformeerd ‘ja’ te zeggen.’ Daarbij alle stakeholder belangen uiteraard goed afwegend.”

Tekst: Baart Koster

Foto: Bettina Traas