Marry de Gaay Fortman

IK GELOOF IN HET PRINCIPE HIGH RISK, HIGH REWARD

In februari startte Marry de Gaay Fortman als voorzitter van het bestuur van Topvrouwen.nl. Een passender gezicht kon het pleidooi voor meer gender diversiteit in de top van het bedrijfsleven niet krijgen. Zelf noemt ze de missie heel uitdagend. Zeker in het licht van haar uitgebreide zakelijke en maatschappelijke ervaring is dat een veelzeggende kwalificatie. In het gesprek met People at Work vertelt ze daarover en doet ze onder meer een oproep aan zowel topvrouwen als het bedrijfsleven om substantiële stappen te zetten naar meer vrouwen aan de top. “We mogen alle aarzelingen onderhand wel voorbij zijn en meer gender diversiteit gewoon dóen. Het is immers de normaalste zaak van de wereld.”

De Gaay Fortman maakt als onafhankelijk voorzitter onderdeel uit van wat zij het ‘lean’ bestuur van de Stichting Topvrouwen.nl noemt. Minister van OCW, Jet Bussemaker en VNO NCW-voorzitter Hans de Boer namen in samenwerking met Talent naar de Top eind 2014 het initiatief tot oprichting van een database waarvan het bedrijfsleven en executive search bureaus gebruik kunnen maken in hun zoektocht naar topvrouwen voor topfuncties. De Boer zag in De Gaay Fortman de ideale kandidaat vanwege haar brede ervaring en onder andere haar eerdere voorzitterschap van VNO NCW voor de Metropoolregio Amsterdam. Dat het initiatief in een Stichtingsvorm werd omgezet was noodzakelijk, legt ze uit. “De overheid wordt niet geacht zich met de markt van executive search te bemoeien, daarom moest dit initiatief op afstand gezet worden in de vorm van deze stichting.” Het lean bestuur bestaat verder uit medebestuursleden Sieto de Leeuw, onder meer managing director bij Randstad Holding en dagelijks bestuurslid bij VNO NCW, alsmede Mariëtte Turkenburg, tax lawyer bij Loyens & Loeff en voorzitter van D & I Company, en de ervaren commissaris Erik van de Merwe. De operationele leiding is in handen van Caroline Holtgrefe.

Dat de database inmiddels goed draait en ook gevonden wordt door zowel topvrouwen als bedrijven, is overigens geen vanzelfsprekendheid. Ook heeft de stichting haar focus verbreed: van de top 200 bedrijven in Nederland naar de meer dan 4.500 bedrijven die vallen onder de Wet Bestuur en Toezicht.  “We moesten bij de doorstart als stichting de database helemaal opnieuw in de lucht krijgen en ervoor zorgen dat zij aan haar kerndoel beantwoordt, namelijk het versnellen van de doelstelling om minimaal 30% van de functies in de raden van bestuur en raden van commissarissen in te vullen. Dit doen wij door het vrouwelijk talent in Nederland zichtbaar te maken in de database en door ontmoetingen te organiseren.” Op 6 september jongstleden werd de nieuwe database feestelijk gelanceerd in de Hermitage waar 200 topvrouwen, prominenten en politici aanwezig waren en waar duidelijk zichtbaar werd dat die topvrouwen er wel degelijk, en in overvloed, zijn. Een avond die zowel impact zal hebben op individuele carrières, alsook op de toekomst van de aanwezige ondernemingen. Beiden omarmen gender diversiteit en zien vrouwen in de boards als relevant onderdeel van de best denkbare teams.

Waarom heb jij, advocaat en partner bij Houthoff Buruma en commissaris bij DNB en het GVB, je als voorzitter aan Topvrouwen.nl verbonden?

Zoals ik ook aangaf tijdens de bijeenkomst in de Hermitage, had ik aanvankelijk mijn aarzelingen. Ik wilde het uiteraard niet louter doen omdat ik vrouw ben. Tegelijk spelen maatschappelijk relevante thema’s al mijn hele leven een grote rol en diversiteit is daar een rode draad in. Voor mij was de kernvraag of ik hier toegevoegde waarde kon leveren. De andere vraag waarop ik met ‘ja’ wilde kunnen antwoorden was: is dit een interessante uitdaging? En die vraag kan ik gelukkig ook, en stellig, bevestigend beantwoorden.

Waarin zit de speciale uitdaging van dit voorzitterschap?

Dit is weerbarstige materie, ik moet dikwijls echt op eieren lopen. Kon ik diversiteit vroeger nog klein houden en mij richten op de directe omgeving rond mijn functie, nu vertegenwoordig ik de diversiteitszaak op een breder niveau. Dat houdt in zichtbaarheid naar alle stakeholders, waaronder topvrouwen, ondernemingen en search bureaus. Daardoor wilde ik me fundamenteler verdiepen in wat er écht aan de hand is in Nederland en waarom het zo traag gaat met de doorstroming van vrouwen in topfuncties. Als je je er niet terdege in verdiept en er goed over nadenkt, verval je al snel in een discussie over dooddoeners.

Waarom gaat het nog steeds zo traag met vrouwen in topfuncties?

We kijken natuurlijk ook naar de vrouwen zelf. Pippi Langkous heeft ooit gezegd: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.’ Zij moeten zich helder positioneren voor topfuncties en zich niet blijven afvragen of ze wel geschikt zijn, maar zich gewoon aanmelden voor onze database. Daarnaast zijn bedrijven te risicomijdend. Ze zetten consequent in hun vacatures dat kandidaten bestuurservaring moeten hebben. Daarmee creëer je een ingewikkelde discussie, want je praat zo niet meer alleen over geschiktheid en kwaliteit, maar voegt als dwingend element ervaring toe. Vaak zie je dat vrouwen over uitstekende kwaliteiten beschikken en ook geschikt zijn, maar nog niet de bewezen bestuurservaring bezitten. Natuurlijk is een zekere mate van management ervaring relevant. Maar als bedrijven vast blijven houden aan het hebben van bestuurservaring, dan zal een versnelde instroom van vrouwen in topfuncties voorlopig nog op zich laten wachten. Ik vraag me dan overigens wel af hoe graag dergelijke bedrijven nou werkelijk een vrouw in hun bestuur willen hebben.

Terwijl er toch niets mis is met ‘learning on the job’.

Precies. Ik was 36 toen ik managing partner bij Houthoff Buruma werd en had toen ook echt die bestuurservaring nog niet. Overigens is het een dingetje van vrouwen dat ze, nadat ze kenbaar hebben gemaakt dat ze een functie interessant vinden, direct gaan benoemen op welke gebieden ze nog moeten groeien, iets waar je mannen niet over hoort. Het tragische is dat ze op zo’n moment een taal spreken die ík begrijp, maar die mannen heel anders lezen. Door daarover te praten diskwalificeren ze zich in hun ogen voor de functie. Terwijl ik zou willen stellen: dat ze weet wat ze níet kan, kon nog weleens de beste aanbeveling voor de functie zijn. Bovendien; ik geloof in het principe high risk, high reward. Bedrijven die het aandurven om een goede en geschikte kandidaat zonder alle gevraagde ervaring toch aan te nemen, kunnen daar zoete vruchten van plukken. Zo’n persoon kan in de praktijk heel veel voor de innovatieve kracht, business en cultuur van een onderneming betekenen.

Hoe gaat Topvrouwen.nl het bedrijfsleven bewegen tot het aannemen van meer vrouwen in topfuncties?

Als bestuur zijn wij actief op het publiek-private snijvlak en weten we hoe de hazen in het bedrijfsleven en bij de overheid lopen. Daarnaast constateren we dat diversiteit altijd vooral tot vrouwen was gericht. Nu gaan we dat inderdaad richting de topmannen in het bedrijfsleven doen. De juiste toon vinden is moeilijk, maar ik denk dat onze ervaring die wij gezamenlijk hebben, zal helpen.

Op het lanceringsfeest van de nieuwe Topvrouwen database in de Hermitage had je het in je toespraak over FOMO, fear of missing out. In welke context deed je dat?

Daarmee wilde ik zeggen: bestuurders kijk eens wat je mist als je deze vrouwen, die hier rondlopen, links laat liggen bij benoemingen. Waarmee ik de mannen wilde aanspreken op de FOMO die heel specifiek op gaat spelen zodra ze iets missen wat een concurrent wél heeft. In dit geval; topvrouwen in hun RvB of RvC. Ik speelde dus met een knipoog in op het competitieve dat mannen onderling hebben.

Wanneer ben jij tevreden en heeft Topvrouwen.nl haar doel bereikt?

Wanneer het bedrijfsleven niet alleen doorkrijgt dat er veel uitstekende vrouwen zijn, maar die ook daadwerkelijk gevonden en benoemd worden. Zelf hebben wij weliswaar niet de politieke doelstelling van 30 procent vrouwen in de top, maar we willen wél graag dat de database Topvrouwen.nl een fundamentele rol speelt in het kunnen bereiken van dat streefpercentage. In het licht van de herziene corporate governance code kan onze database die rol ook uitstekend spelen. De code zegt dat bedrijven niet meer alleen moeten aantonen waarom ze niet aan het streefpercentage voldoen, maar ook hoe ze denken daar in de toekomst wél aan te gaan voldoen. Zeker wanneer het bedrijfsleven zichzelf door zelfregulering gaat opleggen dat bij minder dan 30 procent vrouwen bij de eerstvolgende vacature in beginsel een vrouw wordt benoemd, dan heeft onze database natuurlijk een essentiële functie. En als we ervoor zorgen dat deze op professionele wijze ergens wordt ondergebracht, dan ben je er eigenlijk al.

Daarmee doel je feitelijk op de opheffing van de Stichting Topvrouwen.nl

Inderdaad, maar we willen nadrukkelijk niet dat de database een stiefkindje wordt. We willen onszelf als stichting daarom op een heel goede, verantwoorde manier onderbrengen en dat zal mogelijk ergens eind 2017, begin 2018 gebeuren. Daarmee zouden we weleens een van de kortst bestaande stichtingen in Nederland kunnen zijn.

Maatschappelijke relevantie is de rode draad door alles wat jij doet. Moet je niet de politiek in, net als jouw vader en grootvader?

De appel valt inderdaad niet ver van de boom. Onlangs was ik in de Eerste Kamer voor de stuurgroepvergadering van Topvrouwen.nl en zat daar vooraf gezellig te praten met Annemarie Jorritsma die ook in de stuurgroep zit. De dynamiek en sfeer in het Eerste Kamer gebouw, de relevante en uitermate boeiende zaken die er besproken worden, geven veel energie. Maar ik ben geen lid van een politieke partij en dan kom je überhaupt niet in de Senaat. Bovendien kan ik in mijn huidige rollen achter de schermen als advocaat, voorzitter en commissaris mijn maatschappelijke bijdrage ook leveren. Hoewel je nooit nooit kunt zeggen, kriebelt het momenteel dus niet.

Auteur: Baart Koster

Fotograaf: Bettina Traas